Misja Pariacoto – Pogromcy Czerwonego Smoka

Jest gorący, sobotni grudniowy poranek w 2015 roku. W Chimbote w północnym Peru odbywa się uroczysta msza święta. Podczas jej trwania na ołtarze zostają wyniesieni Ojcowie Michał i Zbigniew, franciszkanie posługujący w Peru do początku sierpnia 1991 roku.

Po trzech godzinach podróży z Huaraz wytaczamy się z autobusu na głównym placu w Pariacoto. Kierowca chyba minął się z powołaniem, albo ktoś nakleił mu na kierownicę logo Lamborghini i on uwierzył. Dolegliwości jak przy chorobie lokomocyjnej dosięgły mnie pierwszy raz w życiu. Teraz rozumiem dlaczego jedna z pasażerek za żadne skarby nie chciała usiąść z tyłu autobusu trzymając się kurczowo siedzenia przeznaczonego dla pilota. Świeże powietrze przywraca nas do formy i ruszamy w kierunku kościoła.

Drzwi otwiera nam brat Bogdan. Zanim opowiemy dlaczego bez zapowiedzi zawracamy im głowę, każe nam postawić plecaki pod ścianą kuchni i zaprasza nas do stołu. W końcu jest pora almuerzo [obiadu], więc na całą resztę będzie czas później. Tłumaczymy się z pozostawienia rowerów w Huaraz i skorzystania z transportu publicznego. Zapowiedzieć też chcieliśmy się wcześniej, ale nie umieliśmy znaleźć kontaktu do klasztoru w Pariacoto. To wszystko nie jest teraz ważne, atmosfera od początku jest wesoła i bardzo otwarta. Brat Bogdan tylko trochę żałuje, że jednak nie mamy ze sobą tych rowerów, bo nie ma z kim wybrać się na wycieczkę po okolicy. Zamiast tego oprowadza nas po klasztorze, kościele i ulicach Pariacoto, gdzie zakon franciszkanów opiekuje się m.in. szkołą wyrównawczą.

Historia Pariacoto

Dwadzieścia osiem lat temu po Pariacoto oprowadzałby nas może Ojciec Michał lub Zbigniew. To za sprawą ich świadectwa i posługi o tym małym miasteczku zrobiło się bardzo głośno w Peru i na Świecie. Ojcowie Jarosław Wysoczański, Michał Tomaszek i Zbigniew Strzałkowski wraz z bratem Grzegorzem Brożyną dostali w Pariacoto zadanie rozwinięcia parafii. W 1988 wioskę ze światem łączyła jedna linia telefoniczna i szutrowa droga. Warunki od początku wydawały się trudne, ale dziś można usłyszeć, że Polakom udało się w tej rzeczywistości dużo dobrego zdziałać.

Jak w bajce dla dzieci w Pariacoto występowało dobro i zło. W okolicznych górach działali bojownicy Świetlistego Szlaku. Ta organizacja terrorystyczna o ideologii maoistycznej ma swoje początki na uniwersytecie w Ayacucho, gdzie pracował jej założyciel, profesor filozofii Abimael Guzmán. Bojownicy czasem schodzili do miasteczka, by zebrać haracz od mieszkańców lub zabrać w góry chłopców, którzy mieli predyspozycje zostania „dobrymi” bojownikami. Wioska żyła w strachu.

Fot. z arch. o. Michała Tomaszka – o. Michał z pierwszą parą nowożeńców

Fot. z arch. o. Michała Tomaszka – W Pariacoto przed wyjazdem o. Miguela

Fot. z arch. o. Michała Tomaszka – Franciszkanie na misji, po prawej o. Stanisław

Fot. z arch. o. Michała Tomaszka – o. Michał z dzieciakami z Pariacoto

Fot. z arch. o. Michała Tomaszka – o. Jarek z o. Michałem w drodze z Huaraz

Trudno dziś wskazać jeden powód, dla którego 9 sierpnia 1991 bojownicy pojawili się w nocy w Pariacoto. Na pewno nauka miłości i przebaczenia głoszona przez kościół oraz pomoc humanitarna nie była po drodze bojownikom Świetlistego Szlaku. Głód i komunistyczne hasła były bardzo dobrym narzędziem represji i nawoływania do rewolucji. Polscy franciszkanie byli przeszkodą. Tej nocy Ojciec Jarosław przebywał na wakacjach w Polsce, a brat Grzegorz wypełniał administracyjne obowiązki w Limie. W klasztorze przebywali tylko Ojcowie Michał i Zbigniew. Łomot do drzwi w środku nocy nie przepowiadał niczego dobrego.

Damy świadectwo prawdzie
— o. Zbigniew

Mieszkańcy wioski obserwowali światła odjeżdżających samochodów. Na moście z samochodu została wyrzucona siostra zakonna, która wcześniej uparła sie, żeby towarzyszyć pojmanym ojcom. Most podpalono, samochody skierowały się w stronę Pueblo Viejo (Starej wioski). Wioska znajduje się dwadzieścia minut spaceru w górę od Pariacoto. Tam samochody na chwilę się zatrzymały, a później pojechały dalej w górę gdzie bojownicy podpalili samochody. Mieszkańcy dotarli do Pueblo Viejo i w ciemnościach szukali porwanych. Na jednej z uliczek potknęli się. Obok siebie leżały w krwi ciała o. Michała, o. Zbigniewa i alcalde [sołtysa] Pariacoto. Wszyscy zginęli od strzału w tył głowy. Słyszane wcześniej w Pariacoto dźwięki oznaczały egzekucję.

W ten sposób umierają pupilkowie imperializmu
— tekst w języku hiszpańskim pozostawiony na ciele o. Zbigniewa

Pariacoto dwadzieścia osiem lat później

W godzinach popołudniowych gawędzimy z panem Grzegorzem popijając kawę i przegryzając ciastkiem. Tak, tym samym Grzegorzem, który kilkadziesiąt lat temu uniknął śmierci z rąk bandytów. Opowiada nam różne historie z tamtych czasów, ale też te bliższe wspomnienia z Pariacoto. Słuchamy uważnie. Pan Grzegorz jest jedyną osobą spotkaną w Pariacoto, która żyła z zamordowanymi Michałem i Zbigniewem. Jak sam mówi, wystarczyłoby, żeby terroryści zdecydowali się przyjść tydzień później, a męczenników z klasztoru byłoby czterech. Dziś Pan Grzegorz wykonuje witraże, które można oglądać w odnowionym kościele w Pariacoto. Na stole rozłożone jest kilka ostatnich sztuk, które za niedługo wypełnią dziury w ścianach.

Gotowym witrażom idziemy się przyjrzeć podczas wieczornej Mszy Św, a po niej spotykamy się z całą drużyną zakonników na kolacji. Oprócz brata Bogdana z pracy w terenie wrócili ojcowie Stanisław, Rafał i Andrzej. O. Stanisław jest w Pariacoto najdłużej, także znał Michała i Zbigniewa. W tamtych czasach pełnił posługę w Boliwii. W Pariacoto mieszka już czternaście lat. Ojcowie chętnie odpowiadają na nasze pytania, ale też chcą się dowiedzieć czegoś od nas. Dla nas najciekawsze jest jednak to, czego możemy się dowiedzieć z życia misyjnego. Parafia Pariacoto jest bardzo duża. Rozciąga się na trzy tysiące metrów w pionie i w zasadzie gdzie się nie spojrzeć wokół to tereny posługi księży z Pariacoto. Proboszcz Rafał jest umówiony na spotkanie kolejnego dnia. Skoro jesteśmy na miejscu, decyduje się nas zabrać w teren.

Cud

W porze obiadowej wsiadamy do Toyoty Hillux. Na moich kolanach ląduje tort, a tym samym bardzo odpowiedzialne zadanie. Ten tort mamy dostarczyć w całości do jednej z wiosek w sąsiedniej dolinie. Po kilkuset metrach asfaltu Toyota zaczyna frunąć nad dziurami szutrowej drogi. To nie jest wycieczka krajoznawcza. W takim tempie pracuje się na misji, a nasz kierowca prowadzi jak zawodowiec. Po około dwudziestu minutach nurkujemy w bok na jednym z rozjazdów i proboszcz zaciąga hamulce. Dojechaliśmy. Tort chyba też.

– Osiem lat temu lekarze w Limie przeprowadzili operacje usunięcia guza mózgu u Pilar. Niestety leczenie nie zakończyło się pełnym sukcesem i dziewczyna została sparaliżowana i odesłana do domu. Miała umrzeć w spokoju wśród rodziny. Pilar była jednak uparta i bardzo silna. Mijały miesiące i cały czas trzymała się przy życiu. W końcu do jej pokoju wprowadzono kaczki, by mogła się nimi zajmować. Wcześniej kochała to robić. Ona do nich mówiła, a w zasadzie jęczała, bo mowę straciła w wyniku choroby. Przyjeżdżałem tutaj z odwiedzinami i namaszczeniem chorych. To co się tu wydarzyło nazywam terapią kaczkową. Tak sobie rozmawiała z tymi kaczkami, starała się nimi zajmować, że wyzdrowiała. Rok temu Pilar wstała z wózka i zaczęła mówić. Widzicie jak wygląda dzisiaj. To wszystko wydarzyło się w tych trudnych warunkach, żadnej specjalistycznej rehabilitacji – o. Rafał opowiada nam historię niewytłumaczalnego wyzdrowienia jak coś normalnego.

Kapliczka

Po południu idziemy na kilkudziesięciominutowy spacer. Wybraliśmy się do Pueblo Viejo, by zobaczyć miejsce, w którym zostali zamordowani misjonarze. Stajemy tam, gdzie nastąpił tragiczny zwrot historii, która ściągnęła nas do Pariacoto. Czy męczennicy pokonali Czerwonego Smoka? Chyba nie, w krajach Ameryki Południowej czerwone gwiazdy lśnią do dziś od Wenezueli po Chile. Ludzie nadal oficjalnie są mamieni pięknie brzmiącymi słowami równości, a jeśli coś sprawia tej polityce problem, to jest to wspólny wróg – imperialistyczne państwo Stany Zjednoczone i sojusznicy. Jak opowiedział nam pan Grzegorz, bracia wypełnili swoją misję. Ludzie ich kochali i dali wyraz wielkiego sprzeciwu po tym co się stało. Wiedzieli, że stracili prawdziwych towarzyszy, którzy stali zawsze po ich stronie. Po koniecznej przerwie po śmierci ojców misja do Pariacoto wróciła i działa do dziś.

Przez głowę przechodzą różne refleksje. Jesteśmy pod wielkim wrażeniem życia misyjnego. Podczas swojej podróży mieliśmy okazję zobaczyć wiele takich miejsc i w każdym uczyliśmy się czegoś nowego o tej formie służby. Nie wiem, z czym Tobie kojarzy się misja katolicka, ale krótko mówiąc, nie jest to ksiądz na wakacjach. Misja ma tu kilka znaczeń. Oprócz tego typowo chrześcijańskiego zapisanego w Piśmie Świętym, udzielania sakramentów, mamy też aspekt przygodowy. Jedziesz w dane miejsce świata, uczysz się języka, kultury, problemów społeczności i wnikasz w zastany układ zależności. Rozwiązując te łamigłówki i jeszcze wiele, o których nie mamy pojęcia, wypełniasz swoją misję, dajesz społeczności co tylko możesz.

Mieliśmy dużo szczęścia przyjeżdżając teraz do Pariacoto. Kiedy ukaże się ten tekst, na miejscu nie będzie już o. Stanisława, być może zakończy swoją pracę także pan Grzegorz. To oni jedyni pamiętali męczenników i mogli nam coś opowiedzieć. Szczęśliwie wyjeżdżamy z Pariacoto z zebranymi opowieściami i będziemy się z Tobą nimi dzielić.

Film dokumentalny Telewizji Kraków nakręcony pięć lat po morderstwie

Peru było zszokowane. Wiadomości poświęciły półgodziny na temat morderstwa i mszy pogrzebowej w Pariacoto

Wskazówki

• W celu skontaktowania się z jedną z misji franciszkańskich możesz skontaktować się z ich sekretariatem – Sekretariat Misyjny Franciszkanów (OFMConv)

Czas i miejsce

• Pariacoto odwiedziliśmy w połowie października 2019 roku.
• Mapa Google z Pariacoto w Peru.